«Әзірет Сұлтан» Ұлттық тарихи-мәдени музей-қорығының қорындағы жәдігерлердің 25 000-ға жуығы мемлекеттік есепке алынған. Өйткені, олар түпнұсқа болып табылады. Сол құнды жәдігерлердің 800-ін зергерлік қолөнер бұйымдары құрайды. Ол жайында бізге «Әзірет Сұлтан» Ұлттық тарихи-мәдени музей-қорығының экскурсоводы Қ. Нұрахметова айтып берді.
– Зергерлік бұйымдардың ішінде сырға, шекелік, шашбау, белдік, қапсырма, тана, түйме, алқа, бойтұмар, білезік және жүзік секілді бірін-бірі қайталамайтын күміс әшекейлер бар. Салыстыра қарағанда, олардың жасалу жолы мен көлемінен, безендірілуінен еліміздің әр өңіріне тән өзіндік ерекшелік байқалады. Айталық, Қазақстанның шығысында жұмырланып және төрт қырланып соғылатын білезіктер, солтүстігі мен орталығында жіңішке білезіктер, батысында көлемі өте үлкен болып келген, сырты алтынмен апталған білезіктер жиі кездеседі. Ал, оңтүстігінде құйма сом білезіктер кеңінен қолданысқа ие.
Әрине, әйелдердің әшекейлері олардың жасына қарай өзгеріп отырған. «Әшекей бұйымдардың сыртқы пішініне әртүрлі факторлар әсер еткен болуы мүмкін» дейді ғалымдар. Мәселен, еліміздің оңтүстігінде әшекей бұйымдардың сыртқы пішініне егін шаруашылығымен айналысатын өзбек және тәжік халықтарының мәдениеті, солтүстігі мен шығысында Еділ бойы татарларының зергерлік өнерлері ықпал еткен деседі. Алайда, ол қазақтардың дәстүрлі мәдени тегінің негізін өзгерте алған жоқ, – дейді Қ.Нұрахметова.
Айрықша назар аударар жайт, аталмыш музей қорында сақталған әшекей бұйымдар Қазақстанның әр аймағындағы зергерлердің қолынан шыққан және XIX-XX ғасырларда жасалған екен.
