Өңірлік коммуникациялар қызметінің алаңында Солтүстік Қазақстан облысындағы көктемгі дала жұмыстарына дайындыққа арналған брифинг өтті.
Кездесуге СҚО әкімдігінің ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасының басшысы Дәурен Тоққожинов және «Қазгидромет» РМК СҚО бойынша филиалы директорының орынбасары Наталья Левина қатысты.
Өңірдің ерекшелігі – қауіпті егіншілік аймағына жататындығы, онда ылғалдың жиналуы сыни фактор болып табылады. Алайда, соңғы айлардағы ауа райы оптимизмге негіз болды. Қазгидрометтің мәліметінше, күзгі-қысқы кезең өте қолайлы болды: кейбір аудандарда топырақтың метрлік қабатындағы ылғал деңгейінің көп жылдық орташа мәні 71 мм болғанда 129 мм-ге жетті. Биылғы жылдың қаңтар-ақпан айларында 31,3 мм жауын-шашын түсті – нормадан 186% артық, ал өткен жылдың желтоқсанында – 24,2 мм, бұл қалыпты көрсеткіштен жоғары.
Қысқы ылғалды барынша тиімді пайдалану үшін 1,5 миллион гектар алқапта қар тоқтату жүргізілді. Осының бәрі көктемгі егіс жұмыстарын жүргізу үшін соңғы жылдардағыдан ең жақсы жағдайлар жасайды. 2025 жылы ылғал жабуды 4,4 миллион гектар алаңда жүзеге асыру жоспарланып отыр.
Ел Президентінің жалпы ауыл шаруашылығы өнімін екі еселеу жөніндегі тапсырмаларын орындау шеңберінде жол картасы әзірленді, ал Ауыл шаруашылығы министрлігі тиісті индикаторларды жеткізді. Жалпы егіс алқабы 4,4 миллион гектарды құрайды. Оның ішінде дәнді дақылдар 3,3 миллион гектарды, майлы дақылдар – 760 мың гектарды, жемшөптік дақылдар – 392 мың гектарды алады. Сонымен қатар 6,5 мың гектарға картоп, 1,3 мың гектарға көкөніс егу жоспарлануда.
Әртараптандыруға ерекше назар аударылады: майлы дақылдарға арналған алаң 2024 жылмен салыстырғанда 85 мың гектарға ұлғаяды. Осылайша, 138,7 мың гектарға күнбағыс, 120,1 мың гектарға рапс, жарты миллионға жуық гектарға зығыр егіледі. Фермерлердің бұл дақылдарға деген қызығушылығының артуы олардың жоғары рентабельділігімен түсіндіріледі.
Минералды тыңайтқыштарды қолдану көлемі де едәуір өсті – биыл ол 333,5 мың тоннаны құрайды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 30%-ға артық. Бұл егіншілік мәдениетінің өсуі мен шаруалардың өнімділікті арттыруға ұмтылысын білдіреді. Бұған 60/40 схемасы бойынша тыңайтқыштарды субсидиялау бағдарламасы да көмектеседі, соның арқасында наурыз айында тыңайтқыштарды сатып алуды уақытылы төлеу қамтамасыз етілді. 161,7 мың тоннаға келісім-шарт жасалып, 90,5 мың тоннаның ақысы төленді және 69,6 мың тонна тиелді. Ірі жеткізушілер «Қазфосфат» АҚ және «Қазазот» АҚ болып табылады.
Тыңайтқыштармен қатар өсімдіктерді қорғаудың да маңызы зор. Пестицидтерді пайдалану, құнына қарамастан, ақталған шара болып қала береді – ол шығынды азайтады, егіннің сапасын жақсартады және шаруашылықтардың рентабельділігін арттырады. Осы мақсаттарға 2025 жылы субсидиялар мен жеңілдікті несиелеуді қоса алғанда, мемлекеттік қолдау шеңберінде 3,6 миллиард теңге бөлінді.
Тұқым шаруашылығы мәселелерінде биыл сорт жаңаруын 11,2%-ға дейін ұлғайту күтілуде – бұл 52,6 мың тонна. Барлық 470 мың тонна тұқым тексеруден өтті. Облыста аттестатталған 41 тұқым шаруашылығы субъектісі жұмыс істейді, оның ішінде 25 – мамандандырылған шаруашылықтар, ал қалғандары – тұқым өткізушілер.
Техникаға келетін болсақ, агроқұрылымдардың егіс науқанына дайындығы 97%-ды құрайды. Облыс аумағында 219 машина-трактор шеберханасы штаттық режимде жұмыс істейді. 2025 жылы аграрилер 12,1 миллиард теңгеге 365 бірлік техника сатып алды, оның ішінде 111 бірлік лизинг арқылы. Салыстыру үшін, 2024 жылы 69 миллиард теңгеге жуық сомаға 2998 бірлік сатып алынды.
Көктемгі дала жұмыстарының барлық кешенін жүргізу үшін 58 мың тонна дизель отыны қажет. Мемлекет бір литріне 254 теңге жеңілдікті бағамен 52,2 мың тонна бөлді, бұл нарықтық құннан едәуір төмен. Қазірдің өзінде бөлінген көлемнің 96%-н жеткізуге 1460 шарт жасалды.
2025 жылы ауыл шаруашылығы өндірісін қаржыландыру да оң серпінді көрсетіп отыр. «Бәйтерек» және «Солтүстік» ӘКК институттары арқылы 61 миллиард теңге сомасына 413 өтінім қаржыландырылды. Биыл өсімдік шаруашылығын субсидиялауға 36,8 миллиард теңге қарастырылған. Бұл өткен жылғыдан бір жарым есе артық.
Брифинг ағымдағы ауыл шаруашылығы маусымы қолайлы жағдайда, жоғары дайындық дәрежесінде және елеулі мемлекеттік қолдаумен басталатынын көрсетті. Аграрийлер мен мемлекеттің күш-жігері өнімділіктің өсуіне және өнім көлемінің ұлғаюына әкеледі деп күтілуде, бұл ел басшылығы алға қойған міндеттер шеңберінде әсіресе өзекті
Нұрсайын Шәріп
