Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы 21 мамырда мәлімдеме жариялады. Онда 13 мамырдан бері қарай «Маймыл шешек» атты жұқпалы ауру туралы айтылған. Ресми мәліметке қарағанда қазірге дейін әлемнің 12 елінде 92 расталған және 28 күдікті жағдай тіркелген екен. Қолда бар ақпарат адамнан адамға жұғу симптоматикалық жағдайлармен жақын физикалық байланыста болған адамдар арасында байқалған.
Бұл жұқпалы ауру қазірге едйін Ұлыбританиядан, Испаниядан және Португалиядан, ал қалғандары Аустралияда, Бельгияда, Канадада, Францияда, Германияда, Италияда, Нидерландыда, Швецияда және Америка Құрама Штаттарында таралып, жатқандығы айтылуда. Әзірге адам өлімі тіркелген жоқ.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының айтуынша, бұл жағдайлар бірінші кезекте, алғашқы медициналық көмек пен жыныстық денсаулық клиникаларына емделуге жүгінген гейлер арасында анықталған. Дәлелдер жұқтырудың ең жоғары қаупі симптоматикалық маймыл шешегімен ауыратын науқастармен жақын физикалық байланыста болған адамдарда екенін көрсетеді.
Маймыл шешек вирусының екі түрлі класы бар: Конго бассейні класы және Батыс Африка класы. Осы індетте полимеразды тізбекті реакция (ПТР) сынағымен расталған үлгілері бар барлық жағдайлар Батыс Африка тармағымен жұқтырылғаны анықталды. Португалиядағы расталған жағдайдан алынған жағынды үлгісінің геномдық тізбегі ағымдағы індетке жауапты маймыл шешек вирусы 2018 және 2019 жылдары Нигериядан Ұлыбританияға, Израильге және Сингапурға экспортталған жағдайларға сәйкес келетінін көрсетті.
Маймыл шешек негізінен орталық және батыс Африканың тропикалық орманды аймақтарында кездеседі. Бірақ маймыл шешегінің эндемиялық аймақтарына саяхат тарихы жоқ бірнеше елдерде расталған және күдікті жағдайлардың кездесуі әдеттен тыс жағдай болып отыр. Сондықтан ДДҰ маймыл шешек туралы ақпараттарды көптеп тарату, жағдайларды анықтау және оқшаулау, контактілерді іздеу және одан әрі таралуын шектеу үшін қолдау көрсету бойынша кешенді шараларды жүзеге асырудың шұғыл қажеттілігі бар деп санайды.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамынша, қадағалау кеңейген сайын, оқиғалар тіркелген елдерде және басқа елдерде болашақта көбірек жағдайлар анықталуы мүмкін. ДДҰ алдағы күндері қосымша техникалық кеңес береді.
Маймыл шешегімен ауыратын науқастардың стигмасын тоқтатайық
UNAIDS (ЮНЭЙДС- БҰҰ-ның СПИД жөніндегі біріктірілген бағдарламасы) маймыл шешек туралы кейбір қоғамдық есептер мен пікірлер гомофобтық және нәсілшілдік стереотиптерді күшейтіп, стигманы күшейтетінін атап өтті. UNAIDS белгілі бір популяцияға бағытталған стигма мен кінәлау індетке қарсы әрекетті тез бұзуы мүмкін екенін ескертеді.
22 мамырда UNAIDS атқарушы директорының орынбасарының міндетін атқарушы Мэттью Каванаг мәлімдеме жариялап, «стигматизациялық сөйлеу дәлелдерге негізделген жауаптарды жарамсыз етеді, өйткені ол адамдарды медициналық қызметтерден аулақ болуға мәжбүрлейтін қорқыныш циклін тудырады, ауруларды диагностикалау әрекеттеріне кедергі жасайды және тиімсіз жазалау шараларын ынталандыруы мүмкін», – деді.
– «Біз лесбияндар, гейлер, бисексуалдар, трансгендерлер және интерсексуалдар қауымдастығына ақпараттарды кеңінен таратуға мұрындық болғаны үшін алғыс айтамыз. Біз бұл аурудың барлығына әсер етуі мүмкін екенін қайталаймыз», – деді Каванаг.
Каванаг жауапты тұлғалардың пандемияға дайындықты күшейту, соның ішінде індетке тиімді және стигматизациялаушы әрекетті қолдау үшін қоғамдастықтың күшті әлеуетін және адам құқықтары инфрақұрылымын құруды қажет ететінін атап өтті.
Маймыл шешек вирусы туралы
Маймыл шешек – сирек кездесетін вирустық зооноздық ауру. (жануарлардан адамға берілетін вирус) Бұрын шешекпен ауыратын науқастарда байқалған белгілерге ұқсас, бірақ клиникалық ауырлығы аз. 1980 жылы шешек жойылып, кейіннен шешек ауруына қарсы вакцинация тоқтатылды да маймыл шешек ең ауыр ортопокс вирусына айналды. Ағымдағы індет басталғанға дейін маймыл ауруы Африканың орталық және батысындағы тропикалық ормандарда аздап кездескен.
Маймыл шешек вирусының екі түрлі класы бар дедік. Конго бассейнінің клад вирусынан туындаған маймыл шешегінің өлім деңгейі 10,6%-ға дейін жететіні анықталды. Ал әдетте қатты ауырсыну байқалмайтын Батыс Африка клад вирусының өлім-жітім деңгейі 3,6% құрайды.
Маймыл шешегінің вирусы адамнан адамға зақымданудан, дене сұйықтықтарымен, тыныс алу тамшыларымен және төсек-орын сияқты ластанған материалдармен тығыз байланыс арқылы таралады. Маймыл шешегінің инкубациялық кезеңі әдетте 6-дан 13 күнге дейін, бірақ ол 5-21 күнге дейін болуы мүмкін.
Маймыл шешегi өздігінен басылады және симптомдар әдетте 14-21 күн ішінде жойылады. Ауыр жағдайлар балаларда және иммунитеті төмен адамдарда, әсіресе АИТВ-мен ауыратындарда жиі кездеседі және вирустың әсер ету дәрежесіне, науқастың денсаулық жағдайына және асқынулардың ауырлығына байланысты болады.
Маймыл шешек туралы ауру таралған елдердің денсаулық сақтау ұйымдары сақтану керектігін айтып дабыл қағып жатыр. Ал ҚР Денсаулық сақтау министрлігі 23 мамырға дейін ешқандай пікір білдірген жоқ.
