Қытай елі – айналасындағы көршілерін зерттеуге, олардың мемлекеттік қуаты мен жалпы жағдайларына талдау жасап, ғылыми қорытынды шығаруға айрықша мән беретін мемлекет. Сол арқылы аталған елдерге инвестиция салу, селбестік орнату мәселесіне баса мән беретіні бар. Мұның ауқымы сан-салалы болып келеді. Әдетте осы салаға жауапты құзырлы мекемелер арнаулы кітаптар шығарып, баспасөз беттерінде жариялап отыратыны бар. Сондай бір тақырып – шетелдерге инвестиция салу мәселелерімен айналысатын ұйымдар жағынан 2024 жылы сәуірде жарық көрген «Шетелдік инвестициялар және ынтымақтастық бойынша ел (аймақ) нұсқаулығы – Қазақстан» деп аталатын кітап көзімізге түсті. Бұл негізінен 2023 жылды қорытындылаған еңбек болып табылады.
ҚХР Сауда министрлігі Шетелдік инвестициялар және экономикалық ынтымақтастық департаменті, ҚХР Сауда министрлігі Халықаралық сауда және экономикалық ынтымақтастық ғылыми-зерттеу институты және Қазақстандағы Қытай елшілігінің экономикалық және коммерциялық бөлімі сынды құзырлы мекемелердің қатысуымен дайындалған 80 беттен тұратын кітапшаның негізгі мазмұны Қазақстанның қазіргі жағдайы, инвестиция, цифрлық дамуы мен электронды сауда дамыту қатарлы көптеген салаларына нақты бағасын берген екен.
Аталмыш кітапшаның 6-тарауы «Цифрлық экономиканы дамыту және онымен байланысты ережелер мен жоспарына» тоқталыпты. Онда «Цифрлы Қазақстан» жобасынан бастап, атқарылған жұмыстар мен жетістіктерімізді бағалай келе «Нақты жоспарға сәйкес, 2025 жылға қарай Қазақстандағы барлық әкімшілік қызметтер онлайн режимге көшіп, цифрлық салаға инвестиция 5 мыңға жетеді. Ақпараттық электроника саласының экспорт көлемі 200 млрд теңгеге жетті, 1000-нан астам инновациялық кәсіпорын құрылды, 100 000 ІТ мамандары дайындалды.
Ұзақ мерзімді мақсат – Қазақстан экономикасының инновациялық даму жолына түсуі үшін жағдай жасау. Соның ішінде өнеркәсіп пен энергетиканы цифрландыру, көлік пен логистиканы цифрландыру, ауылшаруашылығын цифрландыру, электронды коммерция мен электр энергиясын дамыту;
Үкіметтің ішкі істері, қаржылық технологиялар мен қолма-қол ақшасыз төлемдерді дамыту, смарт қалаларды салу, коммуникациялық желілер мен коммуникациялық технологиялар инфрақұрылымын кеңейту;
Инфрақұрылымды қамту, ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, тұрғындардың білім деңгейін және цифрлық сауаттылық деңгейін арттыру», – деп тарқатып шығыпты. Әрі бұл салаға Мемлекет басшысының айрықша көңіл бөліп отырғандығын тілге тиек етіп, Қазақстанның үлкен жетістіктерге жететіндігіне сенім білдірген.
Кітапшаның шағын бір тарауы «Цифрлық экономика саласындағы Қытай-Қазақстан ынтымақтастығы» деп аталады.
«Қазақстанның цифрлық экономикасының дамуы кеш басталды, Қытай мен Қазақстанның бұл саладағы инвестициялық ынтымақтастығы аз. 2022 жылғы қыркүйекте «Қазақстан темір жолы» АҚ мен Huawei Technologies Қазақстан ынтымақтастық пен коммуникациялық технологияларды дамытуды көздейтін стратегиялық ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. Үлкен деректер, заттар интернеті және жасанды интеллект сияқты инновациялық технологияларды бірлесіп әзірлеуге арналған технологиялық келісім. Коммуникациялық технологияны теміржолға енгізу арқылы Жұмыс процесінде ол пайдалану тиімділігін барынша арттырады және Қазақстан мемлекеттік теміржолының цифрлық трансформациясына көмектеседі. ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі мен Huawei Technologies Kazakhstan арасында Қазақстанда цифрлық орталық құру туралы келісімге қол қойылды», – депті.
Қазақстандағы Қытай елшілігінің кеңесшісі Су Ю алғы сөзін жазған бұл кітапша негізінен Қазақстанның цифрлы саласы мен инновациялық даму ахуалына айрықша ден қойған. Онда құзырлы мекемелердің ресми сайттарындағы нақты деректерді пайдалана отырып, еліміздегі Цифрландыру және инновацияны енгізу саласындағы жасалып жатқан жұмыстарға оң бағаларын беріпті. Бұған қосымша тағы бір мақалада «Қазақстан соңғы жылдары инновация саласында біршама жетістіктерге қол жеткізді, оның келесі сипаттамалары бар:
1. Технологиялық инновациялар: Қазақстан үкіметі технологиялық инновацияларға үлкен мән береді, технологиялық зерттеулер мен әзірлемелерге, білім беру мен оқытуға инвестиция салады және жасанды интеллект, ақпараттық технологиялар және биотехнология сияқты салалардағы инновациялық дамуға жәрдемдеседі.
2. Инновациялық инфрақұрылым құрылысы: Қазақстан инновациялық кәсіпорындар мен ғылыми-зерттеу институттары үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету үшін инновациялық парктер мен ғылыми-техникалық қалалар сияқты инновациялық инфрақұрылымды белсенді түрде салуда.
3. Кәсіпкерлік экожүйе: Қазақстан Үкіметі кәсіпкерлік пен инновацияны ынталандырады, инновациялар мен кәсіпкерлік экожүйенің құрылысына жәрдемдеседі және жаңадан ашылған кәсіпорындардың дамуы мен өсуіне қолдау көрсетеді.
4. Инвестицияларды тарту: Қазақстан халықаралық инвестицияларды тарту және технологиялар трансферті арқылы инновацияларды дамытады, халықаралық ғылыми-техникалық ынтымақтастыққа белсенді түрде қатысады және инновациялық таланттар алмасуын нығайтады.
5. Саясатты қолдау: Қазақстан Үкіметі инновациялық қорларды, ғылым мен технологияларды марапаттауды және кәсіпорындар мен ғылыми-зерттеу институттарын инновациялық қызметті жүзеге асыруға ынталандыру үшін басқа да қолдау шараларын қоса алғанда, инновациялық саясаттар сериясын енгізді.
Тұтастай алғанда, Қазақстан инновациялық дамуды белсенді түрде ілгерілетуде және ұлттық бәсекеге қабілеттілік пен экономикалық даму деңгейін арттыру үшін инновацияға негізделген экономикалық өсу моделін құруға ұмтылуда. Өзінің инновациялық мүмкіндіктерін ұдайы нығайтып, инновациялық ортаны қалыптастыра отырып, Қазақстан болашақта ғылым мен технология саласында бұдан да көп жетістіктерге жетеді деп күтілуде», – деп бағалапты.
