Орталық Азиядағы түйіні тарқамай тұрған бір мәселе Қырғыз-Тәжік шекарасындағы даулы нүктелер туралы екі мемлекеттің басшылары нақты шешім қабылдағаны естеріңізде болар. Бішкектегі басқосуда Наурыз мерекесіне орай Тәжікстанның Ходжент қаласында мемлекет басшыларының қайтадан бас қосатындығы айтылып еді. Сол жоспарға сай 2025 жылы 31 наурыз күні үш елдің Президенттері Ходжентке келіп, халықаралық Наурыз мерекесіне орайластырылған мәдени шараларға қатысып, үш елдің мемлекеттік шекарасының қиылысы туралы келісімге қол қойылды. Сонымен қатар, үш елдің басшылары үш елдің мемлекеттік шекаралары түйіскен жерінде орнатылған символикалық стеланың ашылу салтанатына қатысты. Салтанатты шара Худжанд қаласынан бейнеконференция арқылы өтті. Бұл мемлекеттер арасындағы шекара мәселесінің түбегейлі шешілгендігінің айғағы еді.
Президент Садыр Жапаров өз сөзінде Тәжікстан Президентіне жылы қабылдап, халықтар бірлігі мен достығын білдіретін шараны жоғары деңгейде ұйымдастырғаны үшін алғыс айтты.
«Шекара мәселелерін реттеу соңғы жылдардағы басты жетістіктердің бірі болды. Саяси ерік-жігер мен өзара сенім арқылы ел басшылары осы күрделі де өте маңызды мәселені жауапкершілікпен әрі тиімді шеше алды. Біздің халықтарымыз бейбітшілік пен келісімде өмір сүріп, жасампаз еңбекпен айналысып, болашаққа жоспар құра алады. Бұл тұрғыда жаңаруды, татулық пен бірлікті білдіретін Наурыз мерекесін бірге тойлаудың маңызы ерекше. Халқымызда «Алыстағы ағайыннан жақын көрші артық» деген мақал бар. Бүгінгі мереке сияқты бастамалар игі дәстүрге айналып, жыл сайын елдеріміздің әр түкпірінде бауырластық пен өзара түсіністік жағдайында өтетініне сенемін. Қырғызстан болашаққа үлкен оптимистік көзқараспен қарап, Орталық Азиядағы бауырлас елдермен жан-жақты ынтымақтастықты дамытуға ұмтылуда», – деді Садыр Жапаров.
Ол сондай-ақ елдердің бүкіл аймақтың тұрақты өсуі мен өркендеуін қамтамасыз етуге бағытталған ірі инфрақұрылымдық және экономикалық жобаларды сәтті жүзеге асырып жатқанын айтты. Садыр Жапаров Ош, Худжанд, Әндіжан қалалары тек тарихи орталықтар ғана емес, көп ғасырлық өркениеттің, ең бай дәстүр мен мәдениеттің символы екенін еске салды. Осыған байланысты ол Еуропадағы Шенген аймағына ұқсас аймақ елдері бойынша туристердің еркін жүріп-тұруын қамтамасыз ететін бірыңғай визаны енгізу мүмкіндігін қарастыруды ұсынды.
Өзбекстан Президенті өз сөзіне қабылданған құжат, сондай-ақ үш елдің мемлекеттік шекараларының түйісу нүктесі туралы қабылданған келісімнің тұрақтылық пен даму мақсаттарын қамтамасыз етуге, бүкіл аймақтың халықаралық беделін арттыруға қызмет ететіндігіне тоқталып өтті.
Соңғы жылдары Өзбекстан мен Қырғызстан мен Тәжікстан арасындағы тауар айналымы он есеге өскен. Осыған байланысты Мирзиеев шекаралардағы кеден бекеттерін жан-жақты жаңғырту мен кеңейту, ыңғайлы, заманауи сауда-логистикалық инфрақұрылымды қалыптастыру қажеттігін атап көрсетіп, өнеркәсіп және ауылшаруашылығы өнімдерінің тұрақты көрме-жәрмеңкесін ұйымдастыра отырып, үшжақты сауда алаңын құру мәселесін пысықтауды ұсынды.
Ынтымақтастықты қолдау үшін ел басшысы құрылған бірлескен инвестициялық қорлардың капиталын кезең-кезеңімен ұлғайтуға дайын екенін жеткізді. Бұдан бөлек көлік қатынасын дамыту бойынша жұмысты жалғастыру, аймақтардағы қалалар арасында жаңа автобус бағыттарын ашу мәселелері де ортаға қойылды.
Ары қарай жеке құрамда кездесулер өтті. Садыр Жапаров пен Эмомали Рахмон ратификациялық грамоталармен алмасу туралы хаттамаға қол қою рәсіміне қатысты. Мемлекет басшылары бұл келісім екі елдің жан-жақты ынтымақтастығына берік іргетас болып, болашақ ұрпақ алдындағы саяси кемелдіктің, бауырластық пен тарихи жауапкершіліктің үлгісі болатынына сенім білдірді. Кездесу соңында екі ел басшылары «CASA-1000» жобасы аясында бейнеконференция арқылы 500 кВ «Датка-Соғды» электр беру желісін іске қосу рәсіміне де қатысты.
Одан кейін Худжанд қаласында Қырғыз Республикасының Президенті Садыр Жапаров пен Өзбекстан Республикасының Президенті Шавкат Мирзиеевтің кездесуі өтті.
Мемлекеттер басшылары екіжақты ынтымақтастықтың өзекті мәселелерін талқылап, өңірлік күн тәртібінің негізгі аспектілері бойынша пікір алмасты. Ходжандтағы кездесудің соңында Президенттер Худжанд қамалына барып, Наурыз мерекесіне орай ұйымдастырылған мәдени шараларға қатысты.
Осылайша Орталық Азияның үш елі шекараларын шегендеп, мәңгілік дос болуға уағдаласып қайтты. Шекарадағы даудың соңы қантөгіске ұласып, әр екі жақ қанжарларын жалаңдата бастаған сүреңсіз күндер артта қалды.
Ерқазы СЕЙТҚАЛИ
