8 ақпан күні Астана қаласында Парламент қарауына ұсынылуы жоспарланған масс-медиа туралы заң жобасы бойынша баспасөз мәслихаты өтті. Баспасөз конференциясының спикерлері құрамында:
Диана Окремова, «Құқықтық медиаорталық» ҚҚ жетекшісі Гүлмира Біржанова, «Media Qoldau» заң қызметі өкілі Қалима Тәжіқұл, журналист, медиатренер болды.
Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі жанында құрамына 60-тан астам медиа сала өкілдері, сарапшылар мен журналистер кірген жұмыс тобының мүшелері бірнеше ай бойы БАҚ туралы заң жобасының мәтінін талқылағаны белгілі. Түбегейлі жаңа, озық заң жасау туралы мәлімдемеге қарамастан, министрлік «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» және «Телерадио хабарларын тарату туралы» екі ескі құжатты араластыруды ұсынған-тын. Дегенмен жұмыс тобы мүшелері заңның заман талабына сай болуы және медиа саланың дамуына ықпал ететіндей ұсыныстар әзірлеуге күш салды. Алайда ашық құқықтық актілер порталында ведомствоаралық комиссия мүшелері мақұлдап, Парламентке жолданған тағы бір заң жобасы пайда болыпты. «Апам да аң-таң, мен де аң-таңның» кебі баяғы. Аталған заң жобасының бұл нұсқасы жұмыс тобымен келісілмеген.
Журналистерді жиналуға мәжбүр еткен бұл жаңа заң жобасы жұмыс тобында жиі талқыланған ең даулы тармақтарды өзгеріссіз қалдырған: барлық интернет-ресурсты заңда қарастыру, құқық қорғау органдарының «ерекше жағдайларда» шектен тыс өкілеттігі, БАҚ-ты мемлекеттік қаржыландыру жүйесінде өзгерістердің жоқтығы, журналистерді алалайтын баспасөз картасы, аталған картаны беру мен қайтарып алу шарттары.
Жаңа заң жобасының мәтіні журналистер құқын қорғамайды, керісінше халықаралық стандарттарға қайшы келеді және Қазақстандағы медиа саланың дамуын тежейді, БАҚ саласына мемлекеттік бақылауды күшейтеді. Әңгіме осы төңіректе өрбіді. Арнайы жасақталған заң жобасын бұлайша тартқылау - министрлікке не үшін керек болғаны әзірге түсініксіз. Түсінікті болу үшін айта кетейік, ашық «НҚА» порталында «Масс-медиа туралы» ҚР Заңы жобасының тұжырымдамасы талқыланды.
Құжаттағы БАҚ өкілдері үшін жағымды тұстың бірі – журналистер жолдаған жауапқа мемлекеттік органдардың жауап беру мерзімін қысқарту көзделген. Қолданыстағы нормада ол 7 күн болса, ұсынылған құжатта 5 күн деп көрсетілген.
Сондай-ақ әлеуметтік желі мен мессенджерлер арқылы ақпарат тарататын ресурстарды БАҚ ретінде тіркеудің тәртіптері жаңаруы мүмкін.
Бұдан бөлек, мемлекеттің ақпарат саясатын гранттар арқылы қаржыландыру ұсынылған. Қолданыстағы Заң 1999 жылы әзірленген және онда бекітілген бірқатар анықтамалар өзектілігін жоғалтты. Ұсынылып отырған жаңалықтар енгізілген құқықтық қатынастардың қандай да бір түрлерін реттеу нысанасын толық көлемде көрсетуге мүмкіндік беретін «мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралы», «мемлекеттік ақпараттық саясат», «масс-медиа», «грант», «субсидия», «корреспонденттік пункт», «Журналистердің құқықтары туралы Ұлттық баяндама» сияқты жаңа ұғымдарды енгізуді талап етеді», – деп жазылған заң жобасының тұжырымдамасында.
Сонымен қатар:
- интернет желісінің жаппай дамуымен журналистер жариялаған ақпарат іс жүзінде шектеусіз мерзімге сақтау;
- журналистің кәсіби қызметіне кедергі келтіру жөніндегі норманы ішінара қылмыссыздандыру;
- пандемия және төтенше жағдай режимін енгізу кезеңінде журналистер дәрігерлермен, полицейлермен және құтқарушылармен тең дәрежеде өздерінің кәсіби борышын өтеу барысында журналистер қызметін ерекше жағдайларда құқықтық реттеу;
- журналистердің құқығын сақтауды мониторингілеу мен талдаудың заңнамалық тетіктерін бекіту;
- журналист миссиясын тиімді жүзеге асыруға ықпал ететін жеңілдіктер мен кепілдіктерді қорғаудың және ұсынудың пәрменді тетіктерімен қамтамасыз ету ұсынылады. Ендігі жағдай мынау.
