«Мал өсірсең – қой өсір, өнімі оның көл-көсір» демекші, аймақта мал басының өскені байқалады. Қазір жалпы облыс бойынша 4 миллион 240 мыңға жуық қой-ешкі бар екен. Оның үш миллион басын тоғыту жоспарланған. Бүгінгі таңда 2973222 бас тоғытуға түсіп, түрлі зиянкестерден залалсыздандырылды.
Жалпы, мал тоғыту жылына екі рет арнайы дезинфекциялық ерітіндіде жасалады. Бір атап өтерлігі, қойларды тоғыту кененің барлық түрінен, паразиттерден, биттерден және тағы басқа тазарту үшін маңызды.
Өткен ғасырда ұйымдасқан агроқұрылымдардың әрқайсысында қой-ешкілерді тоғыту өзінше бір науқан болып саналатын. Қазіргі таңда қой-ешкілердің барлығы жеке шаруа қожалықтардың үлесінде. Сондықтан мал тоғытуды әркім өз білгенімен жүргізуде.
Дегенмен, көптеген мал иелері қалай тоғытатынын, қандай препараттар қолданатынын толық біле бермейді. Сондықтан да мал тоғытуды мал дәрігерінің қадағалауымен жүргізген дұрыс.
Бүгінде облыс аумағында 154 мал тоғытпалары жұмыс істеп тұр. Оның 12-сінің құрылысы бюджет қаражаты есебінен салынған. Атап айтсақ, Байзақ ауданында – 1, Жамбылда – 3, Сарысуда – 5, Талас ауданында – 3 мал тоғытпасы салынды. Қалғандары жеке шаруашылықтардың иелігінде. Бірақ, бұл тоғытпалар әлі де жеткіліксіз болып отыр. Аудан әкімдіктерінен қажеттіліктерін анықтап, тоғытпалармен қамтамасыз ету сұралуда.
Мал тоғыту барысында қандай препарат қолданылатынын, препараттың пайыздық мөлшерін, судың температурасын, жануардың ерітіндіде болатын уақытын (1 минут экспозиция) қатаң сақтау маңызды.
Қойларда псороптоз (қотыр) ауруы жиі кездеседі. Ол ауру қой шаруашылығына орасан зор шығын келтіреді. Ауырған мал азады, жүні түсіп қалады, қыс мезгілінде өлім-жітімге де ұшырайды. Оның профилактикасы – қой қырқу науқаны аяқталғаннан кейін мал тоғытпаларында шомылдыру. Неоцидол, диазинон, бутокс препараттары жақсы нәтиже береді. Тек ерітіндідегі пайыздық мөлшері сақталуы тиіс, мысалы диазинон, неоцидол препараттары 240 литр суға 100 грамм мөлшерімен қосылады, бутокс 100 литр суға 100 грамм мөлшерінде. Жануар денесіне тез жұғу үшін судың температурасы 20 градустан төмен болмауы тиіс.
Псороптозға қарсы профилактикалық тоғыту 1 рет жүргізіледі, ал псороптозға шалдыққан жануарлар тіркелген кезде 7-10 күннен кейін қайталап тоғыту қажет. Өйткені, кенеге қарсы қолданылатын препараттар қотырға шалдыққан малдардың денесіндегі ересек кенелерді ғана жояды, олардың жұмыртқалары мен личинкалары 7-10 күнде ересек кенеге айналады, сондықтан да екі рет тоғытпаса псороптоз қайта өршиді. Сонымен қатар, шаруашылықты кенелерден толық арылту үшін мал қоралары мен шарбақтарын да кенеге қарсы препараттармен залалсыздандыру қажет.
