Халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру – бүгінгі қоғамның ең басты ұстанымы. Халықтың қаржылық сауаттылығы артқан сайын мемлекеттің де экономикалық деңгейі өсе түспек. Қаржылық сауаттылықтың артында үнемділік, алдын ала жоспар жасау тұр. Адамға жинақталған капиталын сақтауға және оны дұрыс пайдалануға көмектесетін білім жиынтығын қаржылық сауаттылық деп атайды. Егер жай сөзбен айтсақ, қаржылық сауаттылық адамға қолайлы өмір сүруге және жалақысы аз болса да, қажетті нәрсенің бәрін сатып ала алатындай ақшасын дұрыс басқаруға мүмкіндік береді.
Қаржылық сауаттылықтың тек ересектер үшін ғана емес, балалар үшін де жақсы өмір сүрудің маңызды шарты екеніне назар аударыңыз. Бұл дағдылар балаға болашақта ақшамен дұрыс жұмыс істеуге көмектеседі. Қаржысын қалай басқаруды білетін балалар өздеріне сенімділігі артады. Бұл – олардың болашақтағы қаржылық еркіндігінің кепілі.
Ересек адам үшін қаржылық сауаттылықты өзі үйреніп қана қоймай, сонымен бірге бұған баласын да тартуы маңызды. Мысалы, bcc junior жобасы аясында ЦентрКредит Банкі 6 жастан 18 жасқа дейінгі балаларға арналған тегін онлайн сабақтар топтамасын дайындады. Сабақтар пайдаланушылардың жасына қарай блоктарға бөлінген және ақша тарихы мен банк картасының түрлерінен бастап қаржылық қауіпсіздік пен инвестицияға дейінгі кең ауқымды тақырыптарды қамтиды. Оқудан кейін бала тест тапсырып, Сауатты Junior, Бюджет шебері, Банк тәлімгері немесе Қаржы сиқыршысы мәртебелерінің бірін ала алады. Оқығанын растайтын құжат – сертификат.
Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің былтырғы «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» деп аталатын Жолдауында елімізде заңдылық пен тәртіптің, адалдық пен әділдіктің үстем құруын қамтамасыз ету бағытында жұмыс жасалуы қажеттігін айтты. Сол сияқты цифрландыру, жасанды интеллект, интернеттің қарқынды енуі бір жағынан халық үшін, еліміздің дамуы үшін пайдалы болса, екінші жағынан алаяқтыққа жол ашып, электрондық, қаржылық жағынан сауаты аз жұртшылықтың алданып қалуына әкеліп соғуда. Мемлекет басшысы Жолдауында «Цифрлық технологиялардың күнделікті өмірімізге жаппай енуі түрлі алаяқтардың көбеюіне әкеп соқтыруда. Оған бәріміз куә болып отырмыз. Сондықтан, қазір қаржы және экономика негіздерін білу, қарапайым цифрлық дағдыларды меңгеру аса маңызды болып тұр. Осы ретте «AMANAT» партиясы ұсынған «Қарызсыз қоғам» жобасын атап өткім келеді. Азаматтардың қаржылық сауатын арттыруға арналған осы жобаға былтыр 65 мың адам қатысты. Ал, биыл одан да көп адам қатысады» деп қарапайым халықты қаржылық сауаттылыққа оқытатын жобаның дұрыстығын атап айтты.
Айта кетейік, ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің статистикасы бойынша үш жыл ішінде Қазақстанда қаржылық сауаттылық деңгейі 39%-дан 40,2%-ға өсті.
Қаржылық сауаттылықты арттыру үшін көптеген елдерде арнайы білім беру бағдарламалары, семинарлар, тренингтер және медиакомпаниялар өткізіледі. Қазақстанда да қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған мемлекеттік және жеке ұйымдардың бастамалары бар.
Қаржылық сауаттылықты арттыру үшін келесі қадамдар маңызды:
Білім беру: Мектептер мен жоғары оқу орындарында қаржылық сауаттылықты оқыту. Бұл оқушыларды және студенттерді қаржы негіздерімен таныстырады және олардың қаржы құралдарын дұрыс қолдану дағдыларын қалыптастырады.
Ақпараттық науқандар: Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған бағдарламалар мен науқандар өткізу.
Кеңес беру қызметтері: Банктер мен қаржы институттары арқылы халыққа қаржылық кеңес беру қызметтерін ұсыну.
Өзін-өзі дамыту: Жеке тұлғалардың қаржылық сауаттылық деңгейін өздігінен арттыруға ұмтылуы. Бұл қаржы туралы кітаптар оқу, онлайн курстарға қатысу және қаржы мамандарынан кеңес алу арқылы жүзеге асады.
Қорытындылай келе, халықтың қаржылық сауаттылығы қоғамның экономикалық дамуының маңызды көрсеткіші болып табылады. Қаржылық сауатты адамдар өз қаржыларын тиімді басқарып, өздерінің және отбасыларының өмір сапасын арттырады. Сондықтан қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған шаралар әрбір азаматтың өмірінде үлкен рөл атқаруы тиіс.
