Облыс әкімдігінің қолдауымен Республикалық сүт палатасы бес өңірдің фермерлеріне екі күндік тур өткізді. Бұл шараның негізгі мақсаты – жергілікті тәжірибені қабылдау, ӘКК арқылы тауарлы сүт фермалары құрылысын қаржыландыру жөніндегі пилоттық жобадан кейін басқа өңірлерде жаппай көбейту болатын.
– Біз алғаш рет сүт бизнесімен айналысқысы келетін әлеуетті инвесторлар үшін тур ұйымдастырып отырмыз. Бұрын біз Америкаға, Канадаға, Германияға, Еуропаға барып, тәжірибе алушы едік. Бүгінде ешқайда барудың қажеті жоқ, бұл тәжірибе СҚО-да жинақталған. Өйткені бұл өңір сүт өндірісі, фермалар мен асылтұқымды мал саны бойынша жетекші орынға ие. Облыс үлкен нәтижелерге қол жеткізді, сондықтан сүт туры аясында инвесторларды осында әкелдік, – деді Республикалық ірі қара мал сүті және аралас тұқымдар палатасының атқарушы директоры Азамат Сағынбаев.
Ұйымдастырушылардың айтуынша, турға Ақмола, Жамбыл, Жетісу, Қостанай және Қарағанды облыстарының әлеуетті инвесторлары қатысты. Олар жұмыс істеп тұрған «фермерлер» емес, жаңа бағытпен айналысқысы келетіндер. Азамат Сағынбаев атап өткендей, дебюттік тур – алғашқы «қарлығаш». Палата оларды болашақта ауылшаруашылығы тауарын өндірушілер үшін қайталауға ниетті, өтінімдер бірнеше облыстың – ШҚО, Жетісу, Алматы облыстарының ауылшаруашылығы өндірушілерінен келіп түскен.
Сүтті мал шаруашылығы бірнеше жылдан бері СҚО-ның назарында және басымдығында. Сүт өндіру бойынша өңір елімізде жетекші орынға ие: өткен жылы шамамен 650 мың тонна сүт өндірілді (республикалық көлемнің 10% -дан астамы). Облыста сүт өндірумен 100-ден астам агроқұрылым, оның ішінде 36 заманауи сүт кешені айналысады. Соңғы бес жылда жалпы саны 16,5 мың сиыр болатын 30 сүт фермасы пайдалануға берілді, 1000-нан астам жаңа жұмыс орны құрылды, жобаларды іске асыруға шамамен 40 млрд теңге инвестиция салынды.
Турдың бірінші күні қонақтар «Мәмбетов және К» командиттік серіктестігіне барды, онда бүгінде симменталды тұқымды 1350 бас ірі қара бар. Серіктестіктің бас технологы Арман Дәулетовтың айтуынша, ферманың сиырлары тәулігіне 24 литр сүт береді. Басқа облыстардағы әріптестерге төлдеуді қалай қабылдау керектігі, бұзауларды түпкілікті нәтижеге дейін қалай «жылжыту» керектігі көрсетілді, мұнда 18-19 айлық қашар құрғақ күйінде жүр.
– Біз оңтүстікте мал шаруашылығымен айналысамыз, 2500-ге жуық қазақ ақбас бас сиырын ұстаймыз, тәжірибе бар, осы салада 20 жыл жұмыс істейміз. Біз сүтті мал өсіруге шешім қабылдадық, өйткені қазір бұл өте сұранысқа ие екенін көріп отырмыз. Біз осы саламен айналысқымыз келеді, өйткені бізде де жем-шөп базасы, жұмыс тәжірибеміз бар. Сондықтан біз СҚО-ға Палатаның арқасында жұмыстың қалай қойылғанын, мұның қалай жасалғанын көруге келдік, әріптестер тәжірибелерімен бөлісуге дайын. Мен осы сапарға өте қуаныштымын, – деп атап өтті Жамбыл облысынан келген фермер Арнас Несіпбаев.
– Мен Қостанай облысынанмын. Біздің ЖШС-де сүт фермасы бар. Мал шаруашылығы саласында көптен бері жұмыс істеп келемін. Бірақ мына ферма мені таң қалдырды. Біз жаңа заманауи дизайн мен желдету жүйелерін, терезелерді көрдік. Бұзауларды тамақтандыру жүйесі үлкен әсер қалдырды, соның арқасында малдардан айтарлықтай пайда ала алады екен. Бұл Қазақстанның басқа аймақтарында кездеспейді, – дейді Степан Тенол.
СҚО-ға келген қонақтарды тауарлы сүт фермасы құрылысына жеңілдікпен кредит беру тетігі қалай іске асырылғаны қызықтырды, ол енді еліміздің басқа өңірлерінде қызметке қабылданады. Облыс әкімінің бірінші орынбасары Марат Тасмағанбетовтың айтуынша, әзірленген бағдарлама қаржы-экономикалық негіздеме негізінде республикалық бюджеттен қаражатты облыс әкімдігінің шоттарына бөлуді көздейді, ал оң қорытындыдан кейін бюджет қаражаты облыстың ауылшаруашылығы тауарын өндірушілерін қаржыландыру үшін «Солтүстік» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясының жарғылық капиталын ұлғайтуға бағытталады. Ауылшаруашылығы тауарын өндірушілер үшін жағдайлар өте адал: қарыздар 8 жылға дейінгі мерзімде 4%-бен беріледі, бұл ретте жеңілдікті кезең тек сыйақы төлей отырып, 2 жылды құрайды, бұл шаруашылықтарға жобаны іске асыруға және қосымша шығындарсыз жобалық қуатқа шығуға мүмкіндік береді.
Солтүстік Қазақстан облысын дамытудың Кешенді жоспары шеңберінде агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі жобаларды іске асыруға республикалық бюджет қаражатынан 2021 және 2022 жылдары 35 млрд теңге бөлінді, жалпы саны 13,2 мың бас және қосымша 66 мың тоннадан астам сүт өндірумен 21 тауарлы сүт фермасының құрылысы қаржыландырылды.
Сүт кешендерінің ашылуының мультипликативті әсері бар – ол халықтың жұмыспен қамтылуын көбейтуге, сапалы тауарлы сүт өндірісінің көлемін ұлғайтуға, өңделген сүт, май, ірімшік және сүзбе өндірісін арттыруға ықпал етеді. Сондай-ақ, әлеуетті фермерлер Қызылжар және Аққайың аудандарындағы озық шаруашылықтарға барды. «Қызылжар Сут» ЖШС, «Иван Зенченко» ЖШС және «Шаймерденов» ШҚ – өңірдің алдыңғы қатарлы фермалары. Агроқұрылым басшылары өздерінің табыстарының тарихымен ғана емес, сондай-ақ жіберген қателіктерімен де бөлісті, бұл әсіресе әлеуетті мал өсірушілер үшін маңызды.
– Мені сүт саласындағы Сіздердің ауқымдарыңыз таң қалдырды. Ауыл үшін жасап жатқан қожайындарды көру өте қуанышты. Осыларды өзіме енгізгім келеді. Мен етті мал шаруашылығымен айналысамын. Тәжірибе бар, мен оны сатып алдым, 150 бас сауын мал бар, бірақ ескі мал қора, оны бұзып, сіздердегідей жаңасын салғым келеді, – деді фермалар мен ауылдардың әлеуметтік-экономикалық жағдайларын өз көзімен көрген қостанайлық фермер Александр Павловский.
Екі күндік сүт турының қорытындысы облыс орталығындағы Оқушылар сарайында өткен үлкен семинар-кеңесте шығарылды. Қатысушылар үшін сүт жабдықтары, бекіткіш станоктар, сәйкестендіру құралдары, зоотехникалық және ветеринариялық құралдар, ветеринариялық препараттар көрмесі ұйымдастырылды. Облыс әкімінің бірінші орынбасары Марат Тасмағанбетов тағы бір маңызды мәселе – қайта өңдеуге назар аударды. Өйткені сүт өндіру жеткіліксіз, оны тұтынушыларға дайын пайдалы өнім түрінде жеткізу маңызды.
– 2022 жылы СҚО-да өңдеуге 360 мың тонна шикі сүт жіберілді. Кәсіпорындардың жүктемесі 86%-ды құрады. Жаңғыртудан кейін «Масло-Дел» ЖШС-де сүт, қаймақ және ашытылған сүт өнімдерін өндіру бойынша жаңа желілер іске қосылды. Жылына 2,5 мың тонна ірімшік шығаруға бағдарланған «Еуразиялық сүт» зауытын қайта жаңарту жүргізілуде. Қазірдің өзінде сары май, қаймақ өндіретін жаңа желілер іске қосылды, бұл біздің өңірді осы өнімдермен толық қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Соңғы төрт жылда дайын сүт өнімдерін өндіру 25%-ға артып, 2022 жылдың қорытындысы бойынша 207 мың тоннаны құрады. Бұл елдегі барлық өндіріс көлемінің төрттен бір бөлігі, – деп қорытындылады екікүндік турды Марат Иманбайұлы.
